Son yıllarda sigarayı bırakmak isteyenlerin ya da daha "sağlıklı" bir alternatif arayanların gözdesi haline gelen elektronik sigaralar (e-sigaralar), popülerliğini hızla artırıyor. Ancak uzmanlar, e-sigaraların sanıldığı gibi zararsız olmadığını ve uzun vadeli sağlık risklerinin hâlâ tam olarak bilinmediğini vurguluyor. Peki, e-sigaranın gölgede kalan zararlı yönleri neler? Bilim dünyası ve sağlık otoriteleri bu konuda neler söylüyor?
E-Sigara Nedir ve Nasıl Çalışır?
Elektronik sigara, nikotin içeren bir sıvıyı (e-likit) ısıtarak buhar üreten ve bu buharın solunmasıyla nikotin alımını sağlayan bir cihaz. Propilen glikol, gliserin, aroma maddeleri ve bazen ağır metaller gibi kimyasallar içeren bu likitler, kullanıcıların ciğerlerine çekiliyor. Geleneksel sigaralara kıyasla daha az zararlı olduğu iddia edilse de, e-sigaraların içeriğindeki kimyasalların sağlık üzerindeki etkileri ciddi soru işaretleri yaratıyor.
Bilinmeyen veya Az Bilinen Zararlar
EVALI: Yeni Nesil Akciğer Hastalığı
Elektronik sigara kullanımıyla ilişkili akciğer hasarı (EVALI), özellikle 2019’da ABD’de ortaya çıkan vakalarla gündeme geldi. Nefes darlığı, göğüs ağrısı, öksürük ve hatta ölümle sonuçlanabilen bu hastalık, e-sigara buharındaki kimyasallarla bağlantılı. Uzmanlar, EVALI’nin genç ve sağlıklı bireylerde bile görülebildiğini ve hastalığın kesin nedeninin hâlâ tam olarak bilinmediğini belirtiyor.
Beyin Gelişimine Zarar
Özellikle gençlerde e-sigara kullanımı, beyin gelişimini olumsuz etkiliyor. Nikotin, ergenlik döneminde karar verme ve dürtü kontrolü gibi işlevleri henüz gelişmekte olan beyni hedef alıyor. Uzun vadede bu durum, bağımlılık riskini artırırken bilişsel bozukluklara ve psikiyatrik sorunlara yol açabiliyor.
Ağır Metallere Maruziyet
E-sigara buharında nikel, krom, kurşun ve kadmiyum gibi ağır metaller tespit edildi. Bu metaller, cihazın ısıtma mekanizmasından veya likitlerden kaynaklanıyor ve solunduğunda akciğerlerde birikerek kanser riskini artırabiliyor. Ayrıca, bu metallerin bağışıklık sistemini zayıflatarak zatürre gibi enfeksiyonlara yatkınlığı artırdığına dair kanıtlar bulunuyor.
Aromaların Gizli Tehlikesi
E-sigaraların cazibesini artıran meyve, nane veya vanilya gibi aromalar, masum gibi görünse de solunduğunda akciğerlerde tahrişe ve iltihaplanmaya neden olabiliyor. Örneğin, "patlamış mısır hastalığı" olarak bilinen bronşiolitis obliterans, bazı aroma maddelerindeki kimyasallarla ilişkilendiriliyor.
Kalp ve Damar Sağlığına Tehdit
E-sigara kullanımı, kalp atış hızını ve kan basıncını artırarak kardiyovasküler sistemi zorluyor. Araştırmalar, e-sigara kullananlarda kalp krizi, inme ve koroner arter hastalığı riskinin %40-70 oranında arttığını gösteriyor. Nikotinin damar sertliğine yol açması ve buharın içerdiği kimyasalların damar iç yüzeyine zarar vermesi bu riskleri tetikliyor.
Diş ve Ağız Sağlığı Üzerindeki Etkiler
E-sigara aerosolleri, diş minesini zayıflatarak çürük riskini artırıyor ve ağız içinde bakteri oluşumunu teşvik ediyor. Ayrıca, kullanıcılar arasında ağız kuruluğu, boğaz tahrişi ve kuru öksürük gibi şikayetler yaygın.
Cihaz Kaynaklı Riskler
E-sigaraların bataryaları, nadiren de olsa patlama veya yangın riski taşıyor. Düşük kaliteli cihazlar veya yanlış kullanım, ciddi yaralanmalara yol açabiliyor. Ayrıca, likitlerin çocukların erişimine açık olması, nikotin zehirlenmesi vakalarını artırıyor.
Sigarayı Bıraktırmıyor, Bağımlılığı Sürdürüyor
E-sigaraların sigarayı bırakmaya yardımcı olduğu iddiası, bilimsel olarak tartışmalı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ve ABD Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezi (CDC), e-sigaraların resmi bir sigara bırakma yöntemi olmadığını ve kullanıcıların çoğunun hem e-sigara hem de geleneksel sigara kullanmaya devam ettiğini belirtiyor. Nikotinin yüksek bağımlılık yapıcı etkisi, e-sigara kullanıcılarını yeni bir bağımlılık döngüsüne hapsediyor.
Gençler ve Çocuklar Tehlikede
E-sigaraların renkli ambalajları, aromalı likitleri ve sosyal medyada yaygın reklamları, özellikle gençleri hedef alıyor. USB bellek gibi kolayca taşınabilen tasarımlar, bu cihazların okullarda bile yaygınlaşmasına neden oluyor. Uzmanlar, gençlerde nikotin bağımlılığının artmasının, gelecekte tütün ürünlerine yönelme riskini yükselttiğini vurguluyor.
Türkiye’de Durum ve Yasal Düzenlemeler
Türkiye’de e-sigara ithalatı, satışı ve dağıtımı yasaklanmış durumda. Ancak, internet üzerinden ve el altından yapılan satışlar bu yasağı deliyor. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, e-sigara şirketlerinin halkı zehirleyerek zenginleşmesine izin verilmeyeceğini ifade ederken, uzmanlar denetimlerin artırılması gerektiğini söylüyor.
Uzmanlardan Çağrı: “E-Sigaradan Uzak Durun”
Sağlık uzmanları, e-sigaraların masum bir alternatif olmadığını ve uzun vadeli etkilerinin hâlâ bilinmediğini vurguluyor. Prof. Dr. Elif Dağlı, “Elektronik sigaralar, normal sigaradan daha fazla nikotin içerebiliyor ve bu, özellikle çocuklar için büyük bir tehdit” diyor. DSÖ ise, e-sigara kullanımının tüm tütün ürünleri gibi zararlı olduğunu ve sıkı önlemler alınması gerektiğini belirtiyor.
Yorumlar
Kalan Karakter: