Nadir elementlerde Çin tekeli büyürken MTA, Eskişehir ve Malatya’da sondajlarını sürdürüyor

Elektrikli araçlar ve batarya teknolojilerindeki gelişmelerin enerji depolama sorununu gündeme taşıdığını belirten Prof. Dr. Zeki Poyraz, nadir elementlerin küresel ölçekte önem kazandığını söyledi. Çin’in dünya rezervlerinin büyük kısmını elinde tuttuğuna dikkat çeken Poyraz, Türkiye’de Eskişehir ve Malatya-Kuluncak’ta MTA tarafından sondaj çalışmaları yürütüldüğünü belirtti.

İnönü Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Dr. Zeki Poyraz, teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte dünyada "enerji depolama" sorununun baş gösterdiğini ve bu nedenle nadir elementlere olan ilginin arttığını söyledi. Elektrikli araçların bataryalarından cep telefonu teknolojilerine kadar pek çok alanda bu elementlerin kritik hale geldiğini kaydeden Prof. Dr. Poyraz, Eskişehir ve Malatya’da Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından çalışma yürütüldüğünü söyledi.

Türkiye’de maden araştırmalarının Maden Tetkik ve Arama (MTA) Genel Müdürlüğü tarafından yapıldığını belirten Prof. Dr. Poyraz, bu çalışmalarda Malatya’nın önemli bir yere sahip olduğunu "Türkiye’de madencilikle ilgili araştırma yapan Maden Tetkik ve arama diye bir enstitümüz var. Bu kurumumuz Türkiye’deki madenler üzerine çalışmalar yapıyor. Bunlarla ilgili oluşturulmuş haritalar mevcut. MTA’nın bir bölge müdürlüğü de zaten Malatya da bulunuyor. Dolayısıyla Malatya madenciliği üzerine konuşacak olursak Malatya’da bu MTA’nın araştırmaları içerisinde önemli bir yere sahip" sözleriyle anlattı.

Teknolojideki değişimlerle beraber madenciliğin daha çok konuşulduğunu söyleyen Prof. Dr. Poyraz, "Özellikle son zamanlarda madencilik basında da yer almaya başlandı. Teknolojide değişmeler ve gelişmeler meydana gelmeye başladı. İşte cep telefonlarımızdan bataryalarda tutun da araçlardaki değişim dönüşüm var. Dikkat ederseniz bunlar elektrikli arabalar. İşte bu elektrikli arabaların menzilleri ve bataryaları, kullandığımız cep telefonlarının bataryaları gibi. Dünyada aslında enerji depolanma sorunu başladı" dedi.

"Çin, tekel olmaya başladı"

Enerji depolama sorunuyla birlikte nadir elementlerin artık dünyada konuşulduğuna dikkat çeken Prof. Dr. Poyraz, "Toprak elementi ya da nadir element diye isimlendirmeler başladı. Bunların artık rezervleri dünyada konuşulmaya başladı. Çin burada tekel olmaya başladı. Aslında en büyük sorun bu. Sadece yüzde 38 ile bu nitelikli toprak elementlerine sahip ülke olarak şu anda rezerv elinde bulunduruyor. Daha sonra Vietnam var ki ona yakın bir yüzde 26’lık bir rezervi var. Bunlar çok değerli. Brezilya var ve geride Rusya yüzde 6’lık ve Hindistan Avustralya gibi yüzde 5’lik rezervler var" şeklinde konuştu.

Eskişehir ve Malatya-Kuluncak’ta çalışmalar var

Nadir elementlerin Türkiye’deki rezerv durumu üzerinden açıklamasına devam eden Prof. Dr. Poyraz, "Türkiye’de var mı kısaca da ben ona değineyim. Eskişehir’de var. Cumhurbaşkanı’nın kararnamesi ile kurulmuş Nitelikli Toprak Elementleri Enstitüsü var. Türkiye’de de bununla ilgili çalışmalar var. Eskişehir’deki rezervlerin tespiti var. Malatya ise Kuluncak ve çevresinde nitelikli toprak elementlerinin olduğu söyleniyor. Bununla ilgili MTA’nın da çok ciddi sondaj çalışmaları yapıldı. Yaklaşık 4 yıldır da buralarda sondaj çalışmaları var. Bunlar stratejik madenler statüsündedir ve devlet ancak çalıştırabilir. Eti Madencilik bunlarla ilgileniyor ve devletten başka özel sektörde çalıştırması söz konusu değil. Özellikle nitelikli toprak elementlerinin bunların en başta uranyum ve toryum geliyor. Bunlar enerjinin kullanılabilirlik alt yapısını oluşturuyor. Şu anda uranyum işletilebilir düzeyde ama toryum uranyum kadar kolay işletilebilir düzeyde bir element henüz değil. Bunların işletilmesi için de yüksek teknoloji ihtiyacı duyuluyor, dediğim gibi stratejik konumda" diye konuştu.