Patnos'ta Osmanlı Dönemi'ne Ait Tarihi Değerler

Patnos'un Dedeli beldesinde bulunan tarihi kalıntılar Osmanlı dönemini yansıtıyor.
Dedeli Belediyesi'nde bulunan iki şehitlik, 1915 yılı Osmanlı-Rus Harbi döneminden kalmıştır.
Dönemin tanıklarından edinilen bilgilere göre 1. Şehitlik Hamza ve Zahir isimli iki vatandaşa aittir. Rus işgalinin olduğu sırada burada Ruslarla savaşarak şehit oldukları belirtilmiştir.
İkinci şehitlik ise bir vatandaşın tarlasını sürerek denk geldiği ve şehit naaşının olduğu tespit edilerek restore edilmiştir.
Yüzey Araştırmacısı ve aktivist Fatih Nüvedan Buluş bu konuyu şöyle kaleme alıyor:
Dedeli Şehitleri: Patnos
Şehitler Kimdir: 1. Şehitlikte Osmanlı-Rus Savaşında Dedeli Köyünden Hamza ve Zahir olan şehitlerdir. İşgal sırasında dağdaki köylülere yiyecek ihtiyacı için köye inmişler fakat burada düşmanla karşılaşmışlar, çarpışarak teslim olmuşlardır. Düşmana zayiat verdiklerinden kafaları kesilerek şehit edilmişlerdir. Sonra köylüler tarafından cesetleri bulunarak bugün ziyaret edilen şehitlik oluşturulmuştur.

2. Şehitlik ise 1. Şehitliğin 1km yukarısında dağa doğrudur. Bu mezarda yatanın kim olduğu bilinmemektedir.   İki şehitlik de Patnos ve çevresinde görülen türbe ziyaretlerinde yapılan uygulamalarla ziyaret edilmektedir.
Menkıbeler: 1-) 1. Şehitlikte yatanlar akrabalarının rüyalarına girerek yerleri bulunmuş ve bugünkü mezarlığa defnedilmiştir.
2-) 2. Şehitlikte yatan şehidin bulunduğu tarlayı sürmek isteyen tarla sahibinin hayvanları ölür, rüyasına giren şehit "burada benim mezarım var" der. Bunun üzerine buraya türbe yapılır. Tarla sahibinin kardeşi mezara gelip saygısızlık yapar ve felç geçirir. Sonra şehidi rüyasında görür ve ertesi gün türbe başına gidip kurban kesip af diler ve dua eder. Türbe başında sabahlar ve yavaş yavaş iyileşmeye başlar.